Otizm kendini bir dizi semptomla ifade eder. Otizm spektrum bozukluğu (OSB), bebeklik ve erken çocukluk döneminde ortaya çıkar ve konuşmayı, oyun oynamayı ve başkalarıyla etkileşim kurmayı öğrenmek gibi birçok temel gelişim alanında gecikmelere neden olur.
Otizmin belirti ve semptomları, etkileri gibi büyük ölçüde değişir. Otizmli bazı çocukların sadece hafif düzeyde bozuklukları varken, diğerlerinin üstesinden gelmesi gereken daha fazla engel vardır. Bununla birlikte, otizm spektrumundaki her çocuğun en azından bir dereceye kadar üç alanda sorunları vardır: Sözlü ve sözsüz iletişim kurmak, başkalarıyla ve çevrelerindeki dünyayla ilgili ve esnek düşünmek ve davranmak.
Otizme neyin sebep olduğu ve en iyi nasıl tedavi edileceği konusunda doktorlar, ebeveynler ve uzmanlar arasında farklı görüşler vardır. Ancak herkesin hemfikir olduğu bir gerçek, erken ve yoğun müdahale yardımcı olduğudur. Çocuğunuzun yaşı ne olursa olsun, umudunuzu kaybetmeyin. Tedavi, bozukluğun etkilerini azaltabilir ve çocuğunuzun hayatta başarılı olmasına yardımcı olabilir.
Çocuğunuzun gelişimini izleyin. Otizm, çeşitli gelişimsel gecikmeler içerir. Bu nedenle çocuğunuzun önemli sosyal, duygusal ve bilişsel dönüm noktalarına ne zaman ulaştığını veya olup olmadığını yakından takip etmek, sorunu erkenden tespit etmenin etkili bir yoludur. Gelişimsel gecikmeler otomatik olarak otizme işaret etmese de yüksek bir riske işaret edebilir.
Endişeniz varsa harekete geçin. Her çocuk farklı bir hızda gelişir. Bu nedenle çocuğunuz konuşmaya veya yürümeye biraz geç kalırsa paniğe kapılmanıza gerek yoktur. Sağlıklı gelişim söz konusu olduğunda, çok çeşitli “tipik” özellikler vardır. Ancak çocuğunuz yaşının kilometre taşlarını karşılamıyorsa veya bir sorundan şüpheleniyorsanız, endişelerinizi derhal çocuğunuzun doktoruyla paylaşın. Beklemeyin.
Bekle ve gör yaklaşımını kabul etmeyin. Birçok endişeli ebeveyne “endişelenme” veya “bekle ve gör” deniyor. Ama beklemek yapabileceğiniz en kötü şeydir. Çocuğunuzun gelişme şansının en yüksek olduğu bir yaşta değerli zamanınızı kaybetme riskiyle karşı karşıyasınız. Gecikme alanında becerilerini geliştirmek için çocuğunuzun ekstra yardıma ve hedefe yönelik tedaviye ihtiyacı vardır.
Takibe devam edin. İdeal olarak, çocuğunuzun doktoru endişelerinizi ciddiye alacak ve otizm veya diğer gelişimsel gecikmeler için kapsamlı bir değerlendirme yapacaktır. Ancak bazen, kırmızı bayraklar gözden kaçabilir veya sorunlar hafife alınabilir. Doktorla sürekli takip randevusu planlayın, ikinci bir görüş alın, bir çocuk gelişimi uzmanı veya psikologla görüşmelerinize devam edin.
Otizmin en erken belirtileri, tipik davranışların yokluğunu içerir.
Erken işaretler nelerdir?
Bebeğiniz veya yürümeye başlayan çocuğunuz şunları yapmaz:
- Yemek yerken size bakmak veya gülümserken gülümsemek gibi göz teması kurmak.
- Adlarına veya tanıdık bir sese yanıt vermek.
- Nesneleri görsel olarak takip etmek veya bir şeyleri işaret ettiğinizde hareketinizi takip etmek.
- Veda etmek veya el sallamak ya da iletişim kurmak için diğer hareketleri kullanmak.
- Dikkatinizi çekmek için sesler çıkarmak.
- Sarılmayı başlattığınızda, yanıt vermek ya da sarılmak için uzanmak.
- Hareketlerinizi ve yüz ifadelerinizi taklit etmek.
- Diğer insanlarla oynarken ilgi ve zevki paylaşmak.
Konuşma ve dil güçlüklerinin belirtileri;
- Alışılmadık bir ses tonuyla veya tuhaf bir ritim veya perdeyle konuşur (örneğin, her cümleyi bir soru soruyormuş gibi bitirir).
- Aynı kelimeleri veya cümleleri, genellikle iletişim amaçlı olmaksızın tekrarlar.
- Bir soruya cevap vermek yerine tekrarlayarak cevap verir.
- Dili yanlış kullanır (dilbilgisi hataları, yanlış kelimeler) veya kendisinden üçüncü şahıs olarak bahseder.
- İhtiyaçlarını veya arzularını iletmekte güçlük çeker.
- Basit yönergeleri, ifadeleri veya soruları anlayamaz.
- Söylenenleri harfi harfine alır (mizah, ironi ve alaycılığın alt tonlarını kaçırır).
Sözsüz iletişim güçlüklerinin belirtileri;
- Göz temasından kaçınır.
- Söyledikleriyle uyuşmayan yüz ifadeleri kullanır
- Başkalarının yüz ifadelerini, ses tonunu ve jestlerini algılamaz.
- Çok az hareket yapar (işaret etmek gibi). Soğuk veya “robot benzeri” olarak karşımıza çıkabilir.
- Görüntülere, kokulara, dokulara ve seslere alışılmadık şekilde tepki verir. Özellikle yüksek seslere karşı hassas olabilir. Ayrıca, giren/çıkış yapan kişilere ve başkalarının çocuğun dikkatini çekme çabalarına tepkisiz olabilir.
- Atipik duruş, sakarlık veya eksantrik hareket biçimleri vardır (örneğin, yalnızca parmak uçlarında yürümek).
Bu belirtileri görüyorsanız ya da çocuğunuzun gelişiminde geri kaldığını düşünüyorsanız mutlaka ertelemeden doktorunuzla, psikologla ya da çocuk gelişim uzmanıyla iletişime geçiniz. Sağlıkla kalın.
