Ergenlik dönemi, çocuklukla yetişkinlik dönemi arasında kalmış bir yaşam dönemidir. Ergenlik dönemi 12-20 yaş olarak adlandırılmaktadır ve bu dönem kendi içinde de 3’e ayrılır. 12-14 yaş arası erken ergenlik dönemi, 14-18 yaş arası orta ergenlik dönemi ve 18-20 yaş arası geç ergenlik dönemi olarak adlandırılmaktadır. Ergenlik dönemindeki kişi ergenliğin başında hala oldukça bağımlıdırlar ve sonuna doğru yaşamlarında akranları ve duygusal anlamdaki arkadaşları daha merkezci bir rol oynamaya başlar. Ergenliğin bitişi, öğrenciliğin uzun süreli olması ve kişinin iş yaşamına geç başlaması nedeniyle uzun süreli olabilmektedir. Ergenliğin başlangıcında ise sosyoekonomik koşullar, çevre, iklim etkili olmaktadır.
Ergenlik dönemi özel bir dönemdir. Fiziksel, cinsel ve bilişsel değişiklikler bu dönemde olmaktadır. Bu dönemi yaşamaları ne çocukluk ne de erişkin olamadıkları bir ara dönemdir. Ergenlik döneminde en belirgin değişimler fiziksel ve buna bağlı olarak hızla boy atmadır. Kızlarda genel olarak 12, erkeklerde ise 14 yaşta net boy artışı görülmektedir. Yüz ve vücut kısımlarındaki değişim belirgindir. Bu yaştaki bir çocuk için görünüş en önemli şeylerden bir tanesidir ve vücudundan hoşnut olmama çok yaygındır. Kronik bir hastalığı olan veya kusuru olan bireylerde bu çok daha ağır hissedilmektedir. En çok cevabını aradıkları sorular arasında ‘acaba uzun boylu olacak mıyım, yakışıklı birine benzeyecek miyim, karşı cinsten arkadaşlarım beni beğenecek mi’ yer almaktadır. Ergenliğin başında kızların yaklaşık yarısı, erkeklerin de üçte biri fiziksel olarak bir yönü hakkında mutsuzdurlar. En önemli kaygı sebebi ise bu yaşlarda kendilerini sürekli sosyal medyadaki popüler kişilerle, modellerle karşılaştırmalarıdır.
Ergenlik dönemindeki bir diğer gelişim ise cinselliktir. Kızlarda hem fiziksel hem de duygusal olarak gelişim, erkeklere oranla daha erken yaşanmaktadır. Cinsel dürtülerde artma olur. Aynı cinsten arkadaşlarıyla daha sıkı ilişki içindedirler. Yetenek ve özelliklerini gösterme istekleri artar. Bu dönemdeki en büyük endişelerini vücutlarının normal olup olmadığı konusunda yaşarlar.Orta ergenlik dönemine doğru karşı cinsle ciddi ilişkiler kurma görülmekte ve cinsel kimlik belirginleşmektedir. Karşılıklı duygu ve sevginin yaşandığı durumlarda ilişkiler kurulmaktadır. Bu dönemlerde cinselliği kötüye kullanım ve cinsel kimlik bozukluğu olasılıkları akılda tutulmalıdır.
Değişimlerden bir diğeri ise ruhsal alandadır. Fiziksel olarak net ve belirgin büyümesi nedeniyle kişi yetişkin olgunluğuna ulaştığını zannedebilir. Bu nedenle bağımsızlığı her alanda isteyebilir. Bu da aileyle çatışmasına sebebiyet vermektedir çünkü ders çalışma, giyinme ve arkadaşları ile ilgili konularda uyarıları kabul etmeyebilir. Kimlik oluşturma çabaları ve duygudurumlarında keskin geçişler yaşanmaktadır. Ani neşelenme, çabuk sinirlenme, ağlama bu dönemlerde belirgindir. Genel olarak davranışları ön plana çıkmaktadır ve duygularını bu şekilde ifade eder. Anne babaya karşı ilgi azalır ve bazı zamanlar karşı gelme başlar. Yaşıtlarının davranışlarından etkilenir ve zararlı maddeleri denemeye başlar. Ebeveynlerinin mükemmel olmadığını anlayarak kendi doğrularının peşinden ilerler. Orta ergenlik döneminde ise ‘ben kimim’ sorusunun cevabını arar. Ailesi ve arkadaşları ile paralel olarak inanç ve değerleri belirginleşir. Bu dönemdeki flörtleşmeyi başkalarından saygı görmenin bir yolu olarak da görebilirler. Bilişsel kabiliyet ve yaratıcılık artar. Anne baba ile kavgalar şiddetlenebilir. Aile ile birlikte geçirilen zaman azalır. İleri ergenlik dönemlerinde ise daha fazla bağımsızlaşma görülür. Benlik duygusu sağlamlaşır. Espri ve anlatım becerileri artar. Toplumsal uyumda artış görülür. Kendi kendine karar verebilme becerisi ve kendine güveni artar.
Bu durumda aileye de çok fazla sorumluluk düşmektedir.Anne baba için en önemli görev çocuklarının kendilerinden bağımsız ve kendilerine ait bir kimlik geliştirmesine katkıda bulunmaktır. Özgürlüklerini gereksiz yere ve açıklama yapmadan kısıtlamamalıdır. Sevildiği bir ortamda olduğu hissettirilmelidir. Öğretmenleri ve aileler her ergenin farklı olduğunu, hepsinin kendine özgü ilgi alanları, zevkleri, istekleri ve hoşlanmadıkları şeyler olduğunu unutmamalıdır. Kimliğini oluşturma çağında, çocuğun çevresinde örnek alacağı yetişkinler bulunması da çok önemlidir. Spor, müzik gibi arkadaşlarla yapılan ve sağlıklı etkinliklere fırsat yaratılmalıdır. Aileler çocuklarıyla aşamadıkları problemlerde uzmandan destek almaları gerektiğini de unutmamalıdır.
