Sonbahar ve kış mevsiminin sadece doğa üzerinde değil insan üzerinde de etkileri vardır ve mevsimler, insanları fizyolojik olduğu kadar psikolojik de etkiler. Bu durum insanın doğasını etkileyen değişikliklere neden olabilir. Bu olumsuz etkiler sonbahar ve kış mevsiminin yoğun ve uzun yaşandığı yerlerde daha belirgin yaşanmaktadır. Sonbahar mevsimi ile başlayan olumsuzluklardan etkilenmemek için önlemler alınması gereklidir. Sonbaharın gelmesiyle birlikte yaşanan en önemli değişimlerden bir tanesi de mevsimsel depresyondur.
Güneş ışığındaki azalmaya bağlı olarak yaşanan mevsimsel duygu durum bozukluğu, sonbaharın gelmesiyle başlar ve yaz başına kadar sürebilen bir depresyon çeşididir. Bu depresyon major depresyon bozukluğun bir alt tipidir. Havaların kötüleşmesi ile birlikte güneşsiz günler, kapalı alanlarda zorunlu kalma, kış koşullarının ve sorumlulukların artması insanlarda değişimlere yol açıp depresyona girme olasılığını arttırmaktadır. Enerji kaybı, baygınlık, kilo alma, karbonhidratlı yiyecekleri yeme isteği ve hipersommia (aşırı uykuculuk) bu tip insanlarda görülen başlıca faktörlerdir.
Sonbaharda güneş ışınlarının azalmasıyla birlikte serotonin (mutluluk hormonu) salgılanması azalır, melatonin (uyku hormonu) salgılanması artar. Bundan dolayı beyin kimyası değişerek insanların hüzünlenmesinde ve motivasyonun düşmesinde etkili olur.
Mevsimsel depresyonun bazı semptomları vardır. Ümitsizlik, isteksizlik, kendini değersiz hissetme, suçluluk duygusu, uyku bozukluğu, enerji kaybı, çabuk yorulma, iştah eksikliği, sinirlilik, karamsarlık, kaygıların artması, konsantrasyon bozukluğu ve ölüm düşünceleri, intihar arzusu durumlarını yaşamaya başladıysanız, bu durum ev ve iş yaşamındaki ilişkileri bozup istenmeyen sonuçlara kadar götürebildiği için kesinlikle bir uzmandan profesyonel yardım almalısınız.
Kadınlarda mevsimsel depresyon görülme oranı erkeklere göre 4 kat daha fazladır. Ailesinde ve yakın akrabalarında depresyon hikayesi olan kişilerde görülme olasılığı fazladır. Klinik olarak depresyon ve bipolar bozukluğu olan kişilerde mevsimsel olarak şikayetleri artmaktadır. Yaşlı insanlar mevsimsel değişikliklerden daha fazla etkilenip, yoğun olarak bu süreci yaşamaktadırlar. Yaşlılar bu dönemlerde daha kırılgan, hassas ve duygusal olup daha ağır yaşamaktadırlar.
Bu geçiş döneminde uyku da kesinlikle düzenli olmalıdır. Uykunuzu düzenli saatler aralığında verimli, eksiksiz ve kaliteli bir şekilde almalısınız ki bir sonraki güne daha enerjik, dinç ve stressiz başlayabilesiniz.
Mevsimsel depresyon tedavi edilebilir ve erken müdahale iyi sonuçlar getirir. Hafif ve rahat kıyafetler giyin ve seçtiğiniz kıyafetleri canlı renklerden tercih edin. Yaşadığınız odada ya da iş yerinizde parlak renkli çiçekler bulundurun. Güneşli her günü iyi değerlendirin ve kesinlikle güneş ışınlarını vücudunuza temas ettirin. Olumsuz içerikli (cinayet, felaket, suç) olayları ve haberleri okumaktan kaçının. Pozitif filmler ve diziler izleyin. Grip ve diğer kış hastalıklarından korunmaya çalışın. Kış şartlarına uyum sağlamak ve vücut ısınızı kaybetmemek için için rutin egzersizler yapın. Sosyal çevrenizden ve günlük aktivitelerden uzak kalmayın. Hafta sonları evde kalmayın. Aileniz ya da arkadaşlarınızla vakit geçirin ve mümkünse yalnız kalmayın.
Mevsimsel depresyon geçici bir durum olmasına rağmen tedavi edilmediği zaman yaşam kalitesini bozabilir. Gerekirse kış ayları boyunca profesyonel yardıma başvurabilirsiniz. Unutmayın ki her kışın sonrası bahardır.
